In mijn zoektocht naar nieuwe ontwikkelingen en mogelijkheden in de journalistiek sprak ik met Hans Kops, die 20 jaar geleden Elsevier verruilde voor een bestaan als journalistiek ondernemer. De econoom Kops schijft als ghost writer boeken, speeches en opinieartikelen. Ook stelt hij relatiemagazines samen voor bedrijven, zoals Price Waterhouse Coopers. Daarnaast neemt hij interviews af voor jaarverslagen en is hij moderator. Kops gebruikt nu dus zijn journalistieke verleden en vaardigheden voor een reeks van activiteiten.
Ik zocht hem thuis op en voerde een openhartig gesprek over journalistiek. Wat betekent journalistiek nog voor hem, hoe kijkt hij aan tegen de huidige journalistiek en wat wil hij journalisten in spé meegeven?
Via VOF Hans Kops
De kunst van het analyseren
In de journalistiek draait het volgens Kops om het selecteren van data, die analyseren en daar een verhaal van maken dat interessant en begrijpelijk is voor de doelgroep. Dit wordt in een steeds complexere wereld met een overvloed aan informatie steeds moeilijker, maar daarmee ook steeds waardevoller. Goed kunnen analyseren is de vaardigheid waar hij in het gesprek voortdurend op terugkomt, maar waar hij de journalistiek in ziet falen. Hij ziet onvoldoende analytisch vermogen, en verwijt de journalistiek gebrek aan feitenkennis en navelstaarderij. Het primaat van de journalistiek raakt op de achtergrond nu iedereen, altijd en overal content naar buiten kan brengen. Dit leidt tot uitglijders. Daar zou volgens hem goed journalistiek vakmanschap tegenover zou moeten staan, die gepaard gaat met overzicht, diepgang en oog voor het grote verhaal.
Journalistieke objectiviteit is idee-fixe
Kops is een voorbeeld van iemand die zijn journalistieke vaardigheden heeft gecommercialiseerd. De basisvaardigheden die hij nog dagelijks gebruikt zijn: analyseren, goede vragen stellen, luisteren en informatie omzetten in een verhaal. Gevraagd naar wat er over is van zijn journalistieke objectiviteit stelt Kops dat dat een idee-fixe is. Elk journalistiek product is ook een commercieel product. Dat geldt ook voor een krant als bijvoorbeeld de NRC. Waar het volgens hem op aankomt is persoonlijke integriteit. Maar elke journalistieke uiting is in meer of mindere mate subjectief. Zuivere journalistiek bestaat volgens Kops niet.
Wijze lessen
Wat zou Kops jonge journalisten willen meegeven om een goede journalist (ondernemer) te worden? Kops vertelt er bevlogen over. Hij richt zijn pijlen op de opleidingen journalistiek, de hoofdredacties van kranten en op de huidige generatie journalisten. En daarmee geeft hij direct en indirect wijze raad aankomende studenten. Hieronder een bloemlezing.
Specialiseer je en kies je specialisatie niet te breed. Economie is bijvoorbeeld te breed. Kies een focusgebied en ga de wereld verkennen, stel vragen, lees, luister, discussieer en langzamerhand groeit je kennis en ga je verbanden zien, waar je op kunt voortborduren. Kijk daarbij naar de grote thema’s en richt je blik op de toekomst. De interessantste journalisten en schrijvers zijn die die zich bezighouden met nieuwe onderwerpen en niet met bestaande. Blijf lenig door je voortdurend bij te scholen en je te blijven informeren. En laat een specialisme ook weer vallen als zich een andere aandient. Train jezelf in het herkennen van nieuwe ontwikkelingen, houd een open geest. Word daarbij herkenbaar naar de markt en wees een merk. En verbind je als (freelance) journalist aan tenminste één bekende titel, want dat is goed voor je reputatie.
Onderscheid je met je kennis, je kwaliteit en je brede blik.
Staar je niet blind op een medium, maar focus je op de content. Kies naast je specialisme enkele thema’s die je interesseren en waar je passie voor hebt. Ga na je journalistieke opleiding een masters doen in het buitenland. Dat verbreedt je blik. Leg de lat voor jezelf hoog, kwaliteit doet je onderscheiden van de rest.
Staar je niet blind op een vast dienstverband. Die zullen er steeds minder zijn en bieden even weinig zekerheid als het freelance bestaan. Misschien zelfs wel minder zekerheid, want freelancers zijn flexibeler. Bind een aantal vaste afnemers aan je. Doe dat door je te onderscheiden met je kennis, je kwaliteit en je brede blik. Blijf wel communiceren met deze opdrachtgevers. Dat doe je niet door met ze Twitteren of iets dergelijks, want dat is niet communiceren, maar slechts met elkaar in contact zijn. En als laatste laat je niet begrenzen door voor alleen media te willen werken, want je kunt met je journalistieke houding, kennis en vaardigheden nog duizend en één andere dingen doen.
Journalistig 